Architectuur

Architectuur

Er is paniek. De leverancier van het belangrijkste ICT-systeem van je organisatie geeft aan dat de ondersteuning stopt omdat de onderliggende technologie verouderd is. En dit systeem heeft tientallen koppelingen met andere systemen. Of misschien is er nog geen paniek, maar gaat het doorvoeren van wijzigingen in ICT-systemen langzaam en dragen de systemen ook niet meer bij aan efficiënt en plezierig werk voor de medewerkers. Of wellicht draaien de systemen prima, maar wil de organisatie nog beter weten en inspelen op wat de klanten nu eigenlijk willen. Dit soort vraagstukken beperkt zich vaak niet tot een enkel systeem en een enkel bedrijfsproces. Architectuur neemt daarom een hele afdeling of organisatie in ogenschouw, incl. de strategie, processen, verantwoordelijkheden, informatie, systemen en infrastructuur.

In een agile context draagt architectuur bij aan het bestendigen van de in de kortcyclische iteraties geleverde oplossingen zodat deze ook op de langere termijn blijven werken.

Wat is architectuur?

Architectuur is een product én een proces. Het product brengt de verschillende componenten en hun samenhang van de afdeling of organisatie in kaart. Componenten kunnen systemen zijn, maar ook handmatige en geautomatiseerde processen, rollen die de processen uitvoeren of gegevens in systemen en op papier. De architectuur geeft een beschrijving van de huidige situatie van de organisatie, een beschrijving van de gewenste situatie en een roadmap die aangeeft hoe tot de gewenste situatie te komen. Maar omdat de organisatie, haar doelstellingen en strategie maar ook de technologie en de omgeving in de tussentijd verandert, is het product architectuur ook continu in ontwikkeling. Deze continue ontwikkeling wordt geadresseerd in het architectuurproces wat naadloos moet aansluiten bij een toegepaste agile werkwijze. De rol van de agile architect is cruciaal om de organisatie echt wendbaar te maken en de technologie dienend te maken voor de business.

Waarom bedrijf je architectuur?

Met architectuur kun je ervoor zorgen dat je bedrijfsprocessen en informatievoorziening ook daadwerkelijk bijdragen aan wat je als organisatie wil bereiken, op de korte en op de lange termijn. Stel dat je als organisatie wendbaar wil zijn en snel wil kunnen veranderen, dan heeft dat consequenties voor de kennis en kunde van medewerkers, de manier waarop ze hun werkzaamheden uitvoeren en de manier waarop ICT hen hierbij ondersteunt. Stel dat je als organisatie absolute veiligheid en robuustheid moet garanderen (denk bijv. aan het bouwen van vliegtuigen), dan heeft dat ook gevolgen voor de inrichting van je organisatie en informatievoorziening. Architectuur helpt om de juiste besluiten te kunnen nemen bij deze inrichting. Wanneer je besluiten neemt zonder architectuur, loop je het risico van suboptimale oplossingen, met een wirwar aan applicaties (voor ieder probleem een los systeem) en daarmee het onvermogen om ICT-systemen (snel) aan te passen, omslachtige processen (vele 'workarounds'),  en hogere kosten als gevolg.

In een agile context is snelle aanpassingen een vereiste voor succes en resultaat. Architectuur in agile context zorgt er voor dat de successen en resultaten voor de langere termijn kunnen worden behouden en uitgebouwd.

Hoe ontwikkel je je tot architect?

We onderkennen vele soorten architecten. Zo spreekt men van domeinarchitecten, businessarchitecten, softwarearchitecten, informatiearchitecten, data-architecten, infrastructuurarchitecten en ga zo maar door. Bij Capgemini onderscheiden we op hoofdlijnen twee typen architecten: de enterprise-architect en de solutionarchitect. 

In de agile context zijn deze rollen nog steeds belangrijker en is het noodzakelijk dat de agile architect deze rollen vanuit de agile mindset invult. De architect zal van voorschrijvend naar dienend moeten bewegen.

Enterprise-architect

De enterprise-architect is verantwoordelijk voor de architectuur van een hele organisatie. Of voor een bepaald domein binnen de organisatie, dit noemen we dan een domeinarchitect. Hij of zij moet in staat zijn om een vertaling te maken van de strategie en doelstellingen van de organisatie naar de dagelijkse processen en informatievoorziening, de samenhang hiertussen en de beste manier om deze processen en informatievoorziening te realiseren. Hiertoe dient een beginnend enterprise-architect al kennis te hebben van business- en informatieanalyse en vaardig zijn in adviseren. Verdere ontwikkeling is nodig in architectuurmethoden, business- en informatiearchitectuur, security, workshops faciliteren en kernachtig communiceren. Ervaren enterprise-architecten doen er goed aan zich ook te verdiepen in de rol van de enterprise-architect bij (agile) ICT-ontwikkeling, projectmanagement, changemanagement en beïnvloeden en overtuigen.

In een agile context is de enterprise architect de owner van de enabling value en zorgt ervoor dat dit in de juiste relatie tot de business value wordt gezet.

Solutionarchitect

De solutionarchitect is verantwoordelijk voor de architectuur van een oplossing. Dat kan een ICT-oplossing, een businessoplossing of beide zijn. Vaak, maar niet altijd, worden deze oplossingen gerealiseerd door projecten. Daarom heeft de solutionarchitect een nauwe relatie met het project. Hij of zij moet in staat zijn om doelstellingen, zoals het oplossen van een probleem, te vertalen in een oplossing die past binnen de enterprise-architectuur. Hiertoe dient een beginnend solutionarchitect al kennis te hebben van informatieanalyse, van ICT-technologieën en software-ontwikkeling en vaardig te zijn in adviseren. Verdere ontwikkeling is nodig in architectuurmethoden,  informatiearchitectuur, solution design en ontwikkeling, security, workshops faciliteren en kernachtig communiceren.  Ervaren  solutionearchitecten doen er goed aan zich ook te verdiepen in businessarchitectuur, trends in technologieën projectmanagement en beïnvloeden en overtuigen.

In een agile context is de rol van de solution architect cruciaal voor het ontwerpen en realiseren van de oplossing via de agile werkwijze in de agile teams. De solution architect zorgt voor de borging van de oplossing in de totale arcitectuur zonder dat de kortccyclische realisatie wordt vertraagd. Dit vraagt om een dienende rol naar teams en een goede samenwerking met de product managers en release- en solution-train engineers.

Wat is TOGAF?

Het TOGAF framework is een methode en standaard voor het ontwikkelen en beheren van enterprise architectuur. TOGAF is een geregistreerd handelsmerk en staat voor 'The Open Group Architecture Framework'. Het TOGAF framework is een open standaard, beheerd door de Open Group. Het is de meest gebruikte set aan best practices en guidelines voor het plannen, ontwerpen implementeren en de governance van enterprise architectuur. Centraal in de methode staat de Architecture Development Method (ADM). De ADM beschrijft de verschillende fasen bij het ontwikkelen van de enterprise architectuur. Het TOGAF framework kent vier domeinen: Business architecture, Data architecture, Application architecture en Technology architecture.

De ontwikkeling van het TOGAF framework is in de vroege jaren negentig begonnen en is gebaseerd op de TAFIM (Technical Architecture Framework for Information Management) van het ministerie van Defensie van de Verenigde Staten. Versie 10 is de actuele versie.

In een agile context kan het toepassen van TOGAF voor de enterprise architectuur al snel belemmerend en vertragend werken. Dat betekent niet dat TOGAF geen toegevoegde waarde kan hebben in een agile werkwijze. Het is van belang om TOGAF te gebruiken als content framework, dus welke architectuurproducten zijn van belang voor het kunnen onderhouden van de enterprise architectuur. Het architectuurproces zoals in TOGAF zit (ADM) wordt vervangen door de agile werkwijze en het is aan de agile solution architecten en de agile enterprise architecten de juiste koppelingen te leggen tussen TOGAF en agile. Hiermee wordt bereikt dat de organisatie wendbaar is met een gedegen architectuur die zorgt voor continuiteit, compliancy en de juiste aandacht voor de enabling value vanuit de architectuur.

Het Scaled Agile Framework (SAFe)

Organisaties die voor agile gaan kiezen graag voor een wereldwijd geaccepteerd en toegepast framework of aanpak. Met SAFe is het mogelijk dat op een gecontroleerde en gefaseerde de agile teams kunnen woren opgeschaald (scaling agile) om effectiever en efficienter de voor de business gevraagde waarde te leveren en de agile werkwijze daarvoor in te zetten.

De toepassing van de architectuur discipline en de rol van de system architect, de solution architect en de enterprise architect komt uitgebreid aan de orde in SAFe. De training SAFe for Architects is bedoeld om je hierin verder te kunnen ontwikkelen.

Agile Architecture Practitioner

Als jouw organisatie niet nadrukkelijk voor SAFe (of vergelijkbaar raamwerk) kiest, leer je in de training Agile Architectuur Practitioner hoe je architectuur succesvol toepast in de agile aanpak, zonder dat je gebonden bent aan een uitgewerkt raamwerk. Deze training richt zich op de toegevoegde waarde van de agile architect in algemene zin en is het startpunt voor architecten die werken met agile teams.

Enterprise Design 

Invloeden van buitenaf zoals disruptive business, maar ook interne initiatieven zoals het radicaal omvormen van oude ICT-landschappen, motiveren organisaties tot het ingrijpend wijzigen van business- en verdien-model, en de hele achterliggende operatie.

Samenhangend ontwerpen van bedrijfsprocessen en informatievoorziening om transformaties met succes door te voeren is echter voor veel organisaties een groeiende uitdaging.

Capgemini ontwikkelde daarom de Enterprise Design aanpak, die zorgt dat verschillende disciplines vanaf zo’n gedeeld beeld samen een geïntegreerde Digital Transformation neerzetten - van grof naar fijn, agile en iteratief.

De driedaagse training Enterprise Design geeft je een overzicht van de stappen van de Enterprise Design aanpak en laat je oefenen met technieken die je in die stappen kunt toepassen.